KOŚCIÓŁ ŚW. JERZEGO – świątynia grodowa władców piastowskich - Wzgórze Lecha

KOŚCIÓŁ GRODOWY

Kościół pw. św. Jerzego jest jedną z najstarszych świątyń w Gnieźnie. Najwcześniejsze przedromańskie kamienne relikty, odsłonięte podczas badań archeologicznych, datowane są na X wiek. Świątyni tej przypisuje się funkcje kaplicy / kościoła grodowego, czyli wzniesionego w grodzie ówczesnego władcy piastowskiego. Kościół przedromański, podobnie jak katedra, zniszczył najazd czeskiego księcia Brzetysława w 1038/1039 roku. W trakcie badań archeologicznych odkryto również pozostałości kamiennej bramy grodowej z 2 poł. XI wieku, jest ona drugą najstarszą tego typu budowlą romańską, której relikty odnaleziono w Polsce.

PRZEBUDOWY

Następna świątynia wzniesiona została w XII wieku i już w 1220 roku była wzmiankowana w aktach. Od XIII wieku do 1815 roku funkcjonowała jako kościół kolegiacki. Padł niestety ofiarą pożaru w 1613 roku, po którym odbudowany został w stylu barokowym. Pomimo gruntownej przebudowy nadal zachował elementy romańskie, takie jak: zwartą bryłę oraz odsłoniętą granitową kostkę w ścianie południowej kościoła, która wyeksponowana została spod tynków po przeprowadzonym remoncie.

PATRON

Patronem kościoła jest św. Jerzy, jego wizerunek odnajdziemy na obrazie w ołtarzu głównym powstałym w XVIII wieku oraz na fasadzie świątyni, gdzie umieszczono jego rzeźbę wykonaną przez Marcina Rożka w 1936 roku. Nieliczne źródła dowodzą, że święty Jerzy żył na przełomie III i IV wieku, pochodził z Liddy w Azji Mniejszej i wstąpił do legionów rzymskich, jako ochotnik. Był żarliwym chrześcijaninem i rozdał ubogim cały swój majątek. Pomimo, że był żołnierzem służącym w rzymskich legionach, stał się ofiarą prześladowań. Odmówił złożenia ofiary bóstwom rzymskim, za co poddano go długim męczarniom. Były one wyjątkowo okrutne (trwały aż 7 lat) i to właśnie jemu przypisuje się tytuł Wielkiego Męczennika. Kult jego szybko się rozwijał i już w IV wieku w Jerozolimie wzniesiono kościół, którego został patronem. Święty przestawiany jest w zbroi na koniu przebijający włócznią smoka (symbolizującego szatana). Wizerunek ten wiąże się ze „Złotą legendą” opisaną w 1260 roku. Opowieść dotyczy mieszkańców miasta Silene cierpiących przez smoka, który założył swoje gniazdo w miejscu, skąd czerpali wodę. Smok żądał, aby za udostępnienie wody ofiarować mu każdego dnia owcę. Kiedy zabrakło owiec, musiały być dostarczane dziewczęta. Były one wybierane losowo, a kiedy los padł na córkę króla, błagał on oprawcę o darowanie życia dziewczynie. Wówczas zjawił się św. Jerzy i pokonał bestię. Wdzięczne miasto porzuciło pogaństwo i przeszło na chrześcijaństwo.

WYPOSAŻENIE

Wyposażenie kościoła obejmuje trzy ołtarze powstałe w 1782 roku ze współczesnymi obrazami. Obok ołtarza głównego z wizerunkiem św. Jerzego znajduje się lewy ołtarz boczny z obrazami św. Rodziny i ścięciem św. Jana, zaś w prawym umieszczono Wskrzeszenie Piotrowina, opowieść związana z postacią św. Stanisława oraz obraz przedstawiający ścięcie św. Barbary. Dekorację kościoła dopełniają polichromię sklepienia, częściowo przemalowane w XX wiek oraz rokokowe ławki wyróżniające się wysokim poziomem wykonawstwa miejscowych warsztatów snycerskich.

Back to top